Josh's spiedende blik: 26 dec 2017

26 december 2017

Bachs 'Hohe Messe' Philippe Herreweghe Concertgebouworkest Collegium Vocale 25 december 2017

Bachs 'Hohe Messe' in H moll of B mineur, BWV 232 (1733 en 1748-49) is daarom zo interessant dat het bevat de katholieke Latijnse tekst van de Hoogmis, de componist overtuigd Luthers is en dat de reden waarom de meester dit werk vervaardigd heeft voor musicologen gewoon een raadsel is. Wel is geschreven dat Bach in dit werk zijn gehele intellectuele kunnen heeft neergezet (ook kerktoonaarden) en heel misschien hiermee een voor het nageslacht 'n bewijs heeft gegeven van zijn onaardse capaciteit. Wijders weet ik dat de Lutheranen als ook de Calvinisten heus niet zo vijandig stonden tegenover het Latijn, vandaar ook 'n Magnificat en afzonderlijke misdelen.
Hij heeft de uitvoering zelve nooit meegemaakt. Men spreekt over zijn testament.

Een radioprogramma met de Hohe Messe is toch een zeldzaamheid en ik vraag me ook af of de roomskatholieke kerk dit ooit wel heeft laten uitvoeren tijdens de heilige mis. Ondenkbaar, de mis zou drie uren in beslag nemen. Aangezien ik de muziek van Bach al vanaf jongs fenomenaal vind heb ik vele jaren data genoteerd, zoals ik ook verricht met opera's, waar op de Hohe Messe werd uitgevoerd.

Ook in het 300-herdenkings geboortejaar (1985) werd dit werk niet op de WDR gegeven, ook niet bij de DLF in het 250-sterfjaar (2005). Misschien wel in de Bach-tiendaagse op de BBC4-radio in december 2005 want deze mega-uitzending zou alle muziek willen geven zonder lezingen.
Vanaf 28 juli 2000 tel ik negen notities hetgeen betekent dat ik de gehele muziek in die uitzending heb beluisterd.

Op de kerstmiddag keek ik om mij heen en zag de installaties voor de registratie voor de Tv-uitzending, als ook de duistere camera links boven. Niet gelet heb ik de de camera's aan het balcon.

De zaal was uitverkocht. Ik zie het kistorgel waarvoor Leo van Doeselaar zal plaatsnemen.

Kistorgel

Herreweghe daalt rechts en het koor links. Hun opstelling is nauwkeurig vastgesteld met het opmerkelijke dat na 1½ uur de alten van plaats veranderen. Het koor staat gereed.

Dan wandelt Herreweghe rustig naar de dirigeerstoel met de partituur onder zijn arm. De vijf solisten nemen plaats. Zijn armbewegingen zonder al te veel gezwaai, opvallende vingeraanwijzingen. De wijze van dirigeren is gemoedereerd. Maar in de luide gedeelten moet je wel feller worden.

Welke melodie is je niet bekend? Elk muziekdeel heeft zijn eigen uitstraling en je verbaast je over de onuitputtelijke variatie waarmee de tekst op muziek gezet is. Allicht dat Hosanna fier klinkt en en het Agnus teder. Een man voor mij maakte aantekeningen. De zangeressen waren schitterend, de bas adembenemend maar zijn aandeel is helaas gering. Moeite heb ik met de countertenor; weliswaar is deze toch wat donkere stem 'n gradatie mooier dan die van 'n hoge countertenor als ik hoorde in Jephta. De vrouwenstem blijft een genot waarvoor Richard Strauß zoveel heeft gecomponeerd. Het deel met de hoorn en solist is mij minder aangenaam aangezien ik meer houd van een vol orkest. Hier veel zachte klanken met ondersteunende sfeer.