Op vrijdag 12 oktober 2012 was het dan zover en bevond ik mij in CREA. Het is een gezelschap bestaand voornamelijk uit Alumni, (oud-)docenten en studenten van de UvA in verband met de 100-jaar viering van de opleiding Frans. Wie zal mij tegenhouden als autodidact in Frans, onuitputtelijk nieuwsgierig prive-student en geregeld bezoeker van de UB mij te minachten of te onderschatten zo niet de toegang te weigeren? Als eeuwig student in o.a. de Franse taal en letterkunde waarbij ik niet minder de wetenschappelijke methode beproefde is het enige dat mij doet verschillen met de studenten van heden dat ik niet reis en de lichtstad waarover ik zoveel gelezen heb nooit zelf heb gezien. Goed een klein verschil dan nog meer, ik heb nadat ik mijn dagelijkse intensieve studie (echt geen moment luieren) de Franse taal wat opzij gezet omdat ik dan en alleen dan goed kan studeren als ik intensief (plongé) mij bezighoud, hetgeen ik niet meer wil opbrengen. De Deutschlandfunk en secundair de Engelse radio hebben nog altijd mijn voorkeur maar het lezen van Franse boeken is een stuk minder geworden. Dan heb ik gekend wijlen prof Rogier Eikeboom die mij diplomatiek wees op het bestaan van een Proust-gezelschap in Amstelveen maar het is uitgesloten dat ik meer geurig Frans hooi op mijn vork kan nemen dan ik al deed dus moest ik mij bescheiden reserveren.
Begrijp dat ik een leesmens ben maar conversationeel de Franse taal niet beoefen.
De dames en heren Alumni deden in het Restaurant zich tegoed aan een libre-service diner, ik aan een glaasje rode wijn. Als ik het scherp toekeek leek het erop dat ze Elzasser choucroute aten. Het moest wel wat vlug want de voorstelling begint om acht uur, dat hoort eigenlijk niet in de Franse keuken.
Al een ruim te voor was ik in de theaterzaal en kon mijn geliefde plaats vooraan in beslag nemen. Een madame naast mij zei ik mij af te vragen of de tekst wel in rijm zal zijn? Nog mooier, de toneeltekst was in rijm en in metriek! Dat doet je toch wel de bek openvallen!
Zoals gewoonlijk let ik anders dan op de show meer op de taal. Ik ben keer op keer verbluft het ritme moeiteloos aan mij voorbij te laten komen en dat blijft twee uren lopen. Vloeien of stromen zo je wilt. Opeens begin in inwendig te juichen als ik de voorgeplaatste dativen ontwaar die in het Nederlands zo verouderd zijn, in het Duits nauwelijks nog worden gebruikt maar in het 19e eeuws overdadig verschenen zijn. Het zijn constructies waarvan je warm wordt, zo mooi dat je verdriet voelt ze niet meer te mogen ontmoeten. En dan nu wel! Maar de voortdurende uitspraak van zinnen in de rijm en metriek heeft mijn bewondering nog groter gemaakt: het zijn immers amateurs die dit presteren van wie je zou zeggen dat ze beroeps zijn. Hoe kunnen ze het! Wat een kunde zit er toch in de mens, de wil tot het leveren van prestatie bij zo een uniek feest heeft ze ertoe gedwongen dit te doen! Dan daar bij de bewegingen, de intonatieverschillen en de scherpe uitspraak.
In het tweede bedrijf was ik eventjes maar afwezig en liet ik mijn gedachten de vrije loop. Dat ligt aan mij, ik schaamde mij en bleef daarna scherp toehoren. Geheel verbaasd ben ik als een monoloog passeert met zoveel tekst dat ik mij niet kan indenken ooit zoiets te presteren! Zij wel, ik hoogacht ze daarom des te meer.
De vertaling met ritmiek, productie en regie, als ook decor-, muziek- en lichtontwerp is van mevrouw Mieke Taat. De Phaedra is door een bevlogen Emanuelle Favreau, oud-student in een prachtige purperen design-japon. Haar dood geschiedt in een rode gloed.
Bij de acclamatie maakte ik snel wat foto's die zoals gewoonlijk bewogen zijn, ik heb mij kennelijk niet meer in de hand.
Een avond om niet te vergeten!
 |
| De acteurs voor Phaedra, Œnone, Ismena, Aricia. Dan Hippolytos, weggevallen Theseus |
 |
| Links de acteur voor Theseus |
 |
| Rechts de acteur voor Theseus |
Korte samenvatting van de inhoud uit het boek Toneelbespiegelingen van Rob Ehrenstein p141ff.
Wel een beetje hoogdravende taal, vooral dat eerste. En toen je zoals je zelf zij met je gedachten er niet meer bij was, ben je vast al in slaap gevallen.
BeantwoordenVerwijderenEn marchant je pense que la robe de Phaedra est plus écarlate que purpurine et elle d'Arisia pourpre si bien que la princesse soit plus importante...
BeantwoordenVerwijderenZo erg is het ook weer niet, Anoniem, ik heb het met aandachtig aanhoren van lezingen in het Duits dat ik even afwezig geraak als ik merk dat de tekst gerekt wordt en er in feite wordt herhaald. Anders met literaire teksten die ondanks de uitvoerigheid altijd mooi zijn waar het woord herhaling dan misplaatst is. Toch kan ik even de eigen gedachten niet de baas zijn om dan snelst mij te herstellen.
BeantwoordenVerwijderenPhaedra
BeantwoordenVerwijderenDat ik dus kennis heb van de klassieken moge ik je verzekeren! Maar ik loop niet met mijn kennis te koop. Pasiphaë ken ik zeker wel en ben jaloers dat die andere stier als spermadonor mij voor was. Graves studeerde ik zowat meermaals wekelijks vóórdat ik des nachts mijn spullen opborg om een heel of half hoofdstuk te lezen, als het maar gelezen wordt wat aldus vier jaren heeft geduurd (de bekende Odesseus overgeslagen dan maar). Maar er is een probleem: Graves stelt dat Ariadne niet mee mocht naar Athene omdat zij daar als allochtoons meisje niet zou worden geaccepteerd. Merkwaardig dus dat ten aanzien van Phaedra dit bezwaar niet heeft gegolden. In elk geval hebben wij er mooie muziek van Richard Strauß aan overgehouden!
De tekst zindert van emotie. In de originele teksten is dit toch niet het geval, de tragedieschrijvers zijn eigenlijk droog. Zo een rei in de Perzen, door Erik Vos laten murmelen. Dat die wellicht gezongen is staat in het essay De Rey van Burghzaten in mijn blog. Ik ben van mening dat Racine de emotionele lading heeft bewerkstelligd.
Renan schrijft dat de Bijbelse tekst stukken menselijker is dan de Griekse met hun kille voorstelling en beschrijving en geeft als exempel Jozef die terzijde weent zijn broeders herkend te hebben, met Odesseus die zijn hoofd in een schoot legt als deze de barde hoort zingen over de oorlog. Racine heeft wel getimed, de emotie vertoont een stijgende lijn en houdt de toeschouwer gespannen. Het woord schuld is een christelijk invoegsel, de Griek zou toch noodlot enz, gebruikt hebben.
De rijm is heel of half tot klankverwantschap toe.
Dat zo meermaals de zin eindigt met een werkwoord vind ik mooi. De rijmwerkwoorden zijn makkelijker te vinden. Ik vind een lange klank op het eind toch wat meer karakter van afsluiting van de zin hebben.
Wisseling van regels zoals bij de bij Sonetten gebeurt geloof ik niet te hebben plaatsgevonden anders zou de nummering illusoir geworden zijn.
Helemaal blij werd ik dat op Œnone wonderwel Amazone rijmt!
Knap is dat de vermeende dood van Theseus de monden doet openen, men voelt zich vrij en het verhaal komt tot volle omvang.
Ik lees wel dat Freud wordt aangehaald maar of deze zelf gelijk met Oidipous over Phaedra geschreven heeft is mij niet duidelijk. Dat hoeft van mij ook niet aangezien ik die en dergelijke psychoanalytische uiteenzettingen verdacht constructief vind. Sartre haatte dit. Wat van Racine afkomstig is blijft natuurlijk hoog letterkundig niveau misschien wel van eeuwigheidswaarde.
Toch zouden wij nu niet zo vreemd opkijken als een vrouw met haar stiefzoon paart. Nou ja, broer en zus werd door het EHRM 12-4-2012, 43547/08 mooi verboden. Of in het stuk de liefde werkelijk platonisch geweest is? Altijd is mogelijk een voorzichtigheid die ook aan het hof van de koning betaamd is en dat met de stier werd toch ook onthuld om in de tekst discreterwijs te verzwijgen.
Hoe spelers dit kunnen opzetten is mij net als bij de zangers in Wagner een compleet raadsel. Ik wil het niet weten ook, het is hun vak.
(Gedeelte uit mijn beschouwing/kritiek over Phaedra gegeven aan Mieke Taat.)