Wie een goede en aristocratische geboorte heeft, uit een gevormde en rijke familie komt die zich een cultuurerfenis waardig acht, geschoold is in de antieke rhetorica, voorbestemd is hoge staatsfuncties te bekleden, kan tot uitzonderlijke prestaties in staat zijn. Het is zijn roeping.
Een zo'n man van formaat was Q.A. Symmachus (345->402) met een carrière tot consul.
De politieke constellatie was warrig als altijd. Keizer aan en keizer dood, twee keizers aan en twee doden. Het Imperium was gedoemd te sterven. Het fanatiek opkomende christendom woelde en wachtte zijn kans af.
De toonaangevende aristocratie bleef hardnekkig de oude heidense religie met alles daarop en daaraan aanhangen. Individueel waren er echter wel verschillen. Zo fervent ketters (Arianisme) de moeder van keizer Valentianus II (371-392) is geweest, zo katholiek qua gevoel (niet van theologisch inzicht) was de zoon. Men kan zeggen dat hij een al of niet warme sympathie voor het christendom gevoelde en dit in praktijk bracht door naar de vermaarde bisschop Ambrosius (die de heidense Augustinus bekeerde) in Milaan te luisteren. Regentschap voerde de moeder vanaf 383 en de zoon was in naam keizer.
Kunnen wij spreken van een wanhoop der aristocratie? Ik geloof dat de macht van het christendom niet zó sterk was dat de heidense klasse zich werkelijk bedreigd voelde, wel werd de politiek meer en meer in dienst gesteld van het belang van de christelijke idee als ware het te vergelijken met de gerichte bienviellance t.a.v. allochtonen heden ten dage.
Schokkend was het gesul met het beeld van Victoria. Het lijkt iets op het allochtone gezeur m.b.t. het beeld van Van Heutsz. Uit de senaatszaal verwijderd wordt het kort daarop weer geplaatst. Weer uit en vervolgens nog eens in. Tenslotte definitief weg. De Curia is zelve ook door onmacht aan degeneratie onderhevig.
Victoria was een laatste toevlucht voor de heidense aristocratie. Zij werd een symbool voor de redding van het conservatisme als 'n Jezus een verlosser voor het nieuwe is. In haar dacht de behoudende klasse de normen en waarden te consolideren. Maar voelde zij ook niet dat de strijd tevergeefs is?
Symmachus als invloedrijk staatsman bedacht een appèl (384) op keizer Valentianus de godin haar warme plaats terug te geven. Het verhaal was in voortreffelijk taalgebruik zoals het een gevormde betaamt, maar de kritiek zegt dat het niet gespeend is van fraseringen. Soit, de daad is verricht. Dan is het afwachten wat er gebeurt.
Toen bisschop Ambrosius lucht kreeg van Symmachus' schrijven, richtte deze zich tot de keizer met een verdedigingsschrift en wees op het ware christen- en het foute heidendom. Een andere tegenstelling is niet mogelijk alhoewel beide religieuze opvattingen maatschappelijk door elkaar liepen. En de keizer heeft niet op Symmachus' verzoek gereageerd.
Mocht dit een teleurstelling zijn, de ambiance van Symmachus bleef litterair vruchtbaar door de klassieken in gebruik te laten en te verveelvuldigen. Zij peurde hieruit haar inspiratie, haar levensgeluk en haar idealen.
Als groep was zij de tegengestelde groep van christenen gelijkwaardig en heeft zij de waarden en normen doorgegeven tot in onze tijd toe.
Als groep kunnen wij dit ook.
Latere generaties kunnen ons dankbaar zijn!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten